Hester Scheurwater: Hoezo zijn mijn blootfoto’s niet feministisch?
Hoewel Wim de Jong vooral mannen achter de camera vermoedt, zijn er ook veel vrouwen die naakten fotograferen. Lara Verheijden en Hester Scheurwater zijn allebei geregeld slachtoffer van de ‘kuisheidspolitie’ op sociale media.
Sinds de eerste iPhone, de eerste telefoon waarmee je foto’s direct van je telefoon online kon zetten, en het begin van Facebook wist ik dat dat m’n podium was.” Kunstenaar Hester Scheurwater (1971) was een van de eerste Nederlandse Facebookgebruikers die meteen intensief te maken kreeg met de kuisheidspolitie van het Amerikaanse bedrijf. Scheurwater zette zichzelf op de foto, bijna altijd in een half-doorzichtige panty zonder iets daaronder, hoge hakken, soms met, soms zonder haar gezicht in beeld.
“Ik zet mezelf neer als seksobject, heel bewust. Het is mijn perspectief, mijn lichaam. Ik dacht: je kan me wat met die zoete plaatjes uit de openbare ruimte. Met die boodschap ‘Doe je mond maar open, kijk maar sexy’, gebaseerd op zo’n nep-idee van wat een vrouw is. Ik wil laten zien dat vrouwen ook pervers kunnen zijn. Dat ze geen vulva’s met roze bloemetjes hebben, maar fantasieën die net zo ranzig kunnen zijn als die van mannen.”
‘Waarom zo passief?’
De muren van haar werkkamer in haar huis in Rotterdam hangen vol uitgeprinte foto’s, door haar zelf gemaakt, ook van mensen die ze volgt online en Engelse uitspraken: No we will not be beautiful, we will not be good, en Dear wanker – een verwijzing naar de mannen die denken dat ze haar foto’s maakt voor hun gerief. Ook de tekst in de aankondiging van de tentoonstelling in de Kunsthal heeft haar geïrriteerd: “Wim de Jong heeft een waanzinnig mooie collectie, maar hij schrijft wel dat de fotografen hun vrouwen laten poseren. Waarom zo passief? Waarom zou de vrouw niet hebben gezegd dat ze zo op de foto wil?”
Op en na de kunstacademie werkte ze met filmer en fotograaf Frans Zwartjes (1927-2017). Hij werd bekend met zijn surrealistische zwart-witfilms waarin hij zichzelf en zijn vrouw, verkleed, en vanuit vervreemdend perspectief filmt. In Scheurwaters vroege werk, toen ze vooral films maakte, ging het vaak over de vooroordelen over het naakte vrouwenlichaam in de kunst. “Hè nee, wat een flauwe vraag, of het kunst is wat ik maak? Dat vraag je toch ook niet bij een stilleven?”
Vijf Facebookaccounts heeft ze inmiddels. “Ik krijg continu blokkades vanuit Facebook omdat ik weer een zedenregel zou hebben overschreden, of iemand me weer heeft gerapporteerd. De opmerkingen die sommige volgers en toevallige ‘voorbijgangers’ geven, bewaar ik, al weet ik nog niet of ik er ooit iets mee ga doen. Ze zeggen bijvoorbeeld dat het niet feministisch zou zijn, mezelf zo te laten zien. Of dat het zielig zou zijn voor m’n kinderen – terwijl ik het ook juist voor hen doe.”
Werkproces
Ze is nu druk met de voorbereiding van haar komende tentoonstelling, ‘Sincerely not yours’. Ze weet nog niet precies hoe ze het wil aanpakken. “Je spreekt me midden in m’n werkproces, net voordat alles samen moet vallen.”
Ze pakt ‘De volmaakte vrouw’ erbij, een boek uit 1933 waarin vrouwen opvallend naakt tips en oefeningen krijgen uitgelegd over hoe ze na een bevalling weer ‘in vorm’ moeten komen voor het seksleven. Dit boek wil Scheurwater als vertrekpunt nemen. Voor het eerst gebruikt ze modellen, vrouwen die zichzelf aanmelden. “Het rare is: de foto’s worden meteen klassieke naakten. Alsof ik het rauwe dat ik bij de zelfportretten zo graag heb, niet bij iemand anders kan krijgen.”
En als ze de foto’s van de modellen online zet (uiteraard met hun toestemming) krijgt ze ook heel andere reacties. “Opeens gaan de reacties over de gelijkenis met een schilderij, over de houding. Daar heeft niemand het over bij mijn zelfportretten. Alsof er een heel ander register is aangeboord.”
Hester Scheurwater exposeert vanaf half november bij Galerie Frank Taal in Rotterdam.
zie interview: Wanneer is een blootfoto kunst? Joke de Wolf